Michał Grychowski fotografia autorska

Bejsce, kościół św. Mkołaja, Kaplica Matki Boskiej, nagrobek Firlejów. Postać Mikołaja Firleja.

Kaplica Firlejów w Bejscach przybudowana została w latach 1594 – 1600 do gotyckiego kościoła św. Mikołaja w Bejscach. Dzięki swej architekturze i wystrojowi wnętrza oraz stanowi zachowania jest najcenniejszym zabytkiem „małej” architektury kultowej w okresie późnego renesansu w Polsce. Na linii rozwojowej rozpoczętej przez kaplicę Jagiellońską zajmuje miejsce zarówno wybitne, jak i odrębne. Kaplica w Bejscach jest dziełem, którego wnętrze stanowi wraz z nagrobkiem i ołtarzem integralną całość. Jej architektura jest kontynuacją wzoru jaki stworzyła kaplica zygmuntowska na Wawelu. Nagrobek Firlejów w Bejscach osiągnął ostateczną granicę przepychu dekoracyjnego w późnorenesansowej rzeźbie polskiej. Zmarli, Mikołaj Firlej i jego żona oraz siostra Elżbieta z Ligęzów zostali przedstawieni w pozie klęczącej po obu stronach krucyfiksu na sarkofagu w oprawie architektonicznej wieloczłonowej lecz łatwo czytelnej. Nagrobek w Bejscach stał się sumą manierystycznych dążeń do efektów wizualnych, poza które już nie można było wyjść. Podkreślić należy wielką sugestywność tego dzieła, mającego pod tym względem niezbyt wiele sobie równych, nawet w całej sztuce europejskiego renesansu. Nagrobek Elżbiety i Mikołaja Firlejów jest genetycznie tworem niejednolitym. W jego skomplikowanej plastyce można odnaleźć cechy różnych warsztatów i mistrzów. Dostrzec tu można znamiona twórczości Padovana i Canavesiego, Michałowicza i Santi Gucciego.